BLA, BLA, BLA, BLA….
Vakantieherinnering
We, mijn man en ik, zijn op vakantie geweest naar Guatemala en El Salvador. Drie weken lang hebben we rondgetrokken, allerlei prachtige dingen gezien (ja ja, ook de Mayatempels!) en lekker uitgerust bij verschillende meren en de zee. Ik moet zeggen, ik voel me weer helemaal top…
Bij een ontbijt in een hotel, betrapte ik een vader en een zoon (althans, dat denk ik), waarbij de vader een ware monoloog leek af te steken tegen zijn zoon. Afgaand op zijn gezicht leek het onderwerp behoorlijk verhit. Zoonlief kromp steeds meer ineen en zei geen woord terug. Zo ging het eigenlijk de hele tijd tijdens het ontbijt. Geen idee waar het over ging, want gelukkig stonden de tafeltjes ver genoeg uit elkaar. Wij vinden het altijd hilarisch om mensen te observeren.
Monoloog
Is dit tafereel herkenbaar? Doe je dit zelf ook wel eens? Je wilt iets duidelijk maken, maar je krijgt nauwelijks reactie, dus ga je maar door, zonder door te hebben dat je een volledige monoloog aan het houden bent. Of zie je dit bij je collega’s, vrienden of familieleden? Bij anderen is het meestal makkelijker te zien dan bij jezelf. Wanneer iets je dwarszit, heb je dit niet altijd door.
Ik kan me nog herinneren dat ik een manager had die dit wel eens deed tijdens een teamoverleg. Na afloop van het overleg, zeiden we dan weleens tegen elkaar (als de manager er niet bij was): ‘Hij was weer lekker bezig’. Met andere woorden, we hadden het na afloop niet over WAT hij zei, maar HOE hij het zei. Het maakte duidelijk dat wij ons er niet bij betrokken voelden. Ongetwijfeld had hij zeer nuttige en zinvolle dingen gezegd maar het kwam niet over. Dat was jammer en eigenlijk een gemiste kans om het team te laten groeien.
MOEILIJK OM TE ZIEN DAT IETS NIET GOED GAAT
Voor ouders is het altijd lastig om te beseffen dat iets niet goed gaat met je kind of dat hij of zij ergens niet goed in is. Dat kan over de kleinste dingen gaan. Ik herinner me nog dat mijn zoon badminton wilde leren toen hij een jaar of acht was, maar daar totaal geen talent voor had (zijn oog-handcoördinatie was nog niet goed ontwikkeld). Ik keek het liefst de andere kant op en had grote bewondering voor clubgenoten die wel heel vaak shuttles moesten rapen.
VOORBEELD gesprek:
Ik stel me zo voor dat het gesprek met vader en zoon ging over zijn schoolprestaties die niet al te best zijn:
“Waar ben je nou mee bezig? Als je zo doorgaat, ga je echt blijven zitten. Hoe kun je nou een 3 voor wiskunde halen? Vorig jaar was je er nog zo goed in. Heb je dan helemaal niets uitgevoerd? Waarom moet je altijd feesten of Netflix-en? Ga eens wat meer tijd besteden aan je schoolwerk. Als je dit jaar net overgaat wat moet het volgend jaar dan worden? Dan is de basis niet goed en red je het volgend jaar al helemaal niet. BLA, BLA, BLA, BLA…..”
GOED GESPREK:
Er zijn een aantal basis regels voor een goed gesprek. Met dit voorbeeld in mijn achterhoofd denk ik in ieder geval aan:
- Stel je oordeel uit. Ga het gesprek in zonder oordeel (in dit geval waarschijnlijk niet makkelijk omdat je er als ouder vreselijk van baalt dat het niet goed gaat)
- Stel OEN-ige vragen (open en eerlijke vragen vanuit nieuwsgierigheid);
- Stel één vraag tegelijk en wacht het antwoord af;
- Luister goed naar het antwoord om het te begrijpen;
- Wees bereid elk antwoord te horen;
- Laat het antwoord input zijn voor de volgende vraag zodat er een echte dialoog ontstaat.
CONCLUSIE:
In bovenstaand voorbeeld worden genoeg vragen gesteld maar in de meeste vragen zit een oordeel verscholen. Het antwoord wordt niet afgewacht, er is geen sprake van een echte dialoog.
VOORBEELD GOEDE DIALOOG tussen Vader en Zoon.
Als er aan deze regels is voldaan zou het gesprek zo kunnen gaan:
V: Hoe gaat het op school?
Z: Waardeloos… dat weet je toch ik haal allemaal slechte cijfers.
V: Hoe komt dat?
Z: Ik heb er helemaal geen zin meer in ik baal er vreselijk van.
V: Waar baal je dan zo van?
Z: Allemaal stomme vakken waar ik het nut niet van in zie.
V: Allemaal? Is er niet één vak wat je leuk vind?
Z: (begint te stralen) Ja, de gymlessen vind ik leuk. Wat mij betreft krijgen we dat elke dag.
V: Wil je daar later iets mee doen dan?
Z: Jazeker ik wil graag naar de sportacademie en trainer of leraar worden.
V: Om daar te komen moet je wel je Atheneum afronden.
Z: Kan ook met de HAVO.
V: Zou je naar de HAVO willen dan?
Z: (Denkt wat langer na). Nou, nee eigenlijk niet. Ik wil wel graag bij mijn vrienden op het Atheneum blijven.
V: Poeh dan zul je toch door deze tijd moeten zien te komen.
Z: Ja dat weet ik. Ik ga komend half jaar harder werken want ik wil echt niet blijven zitten. Dan zit ik nog langer op deze school en zit ik niet meer bij mijn vrienden in de klas. Als het echt niet lukt kunnen we dan onderzoeken of ik naar de HAVO kan.
V: Phoe liever niet omdat je met het Atheneum altijd nog naar de Universiteit kunt, het geeft je meer mogelijkheden en ik vind het eigenlijk wel zonde. Maar als het echt niet lukt moeten we dat inderdaad maar onderzoeken. Ik ga ervanuit dat het lukt hoor, want ik weet dat jij het kunt.
Z: Ja, klopt het gaat me echt wel lukken. Ik hoef maar drie onvoldoendes op te halen. Ik ga er voor.
Als je meer weet over het socratisch gesprek dan lees je ook dat dit niet helemaal een socratisch gesprek is. Dit zijn geen voorbeelden van een socratisch gesprek:
- ‘Om daar te komen moet je wel je Atheneum afronden’ Hier laat ik de vader een conclusie trekken.
- ‘Phoe liever niet omdat je met het Atheneum altijd nog naar de Universiteit kunt, het geeft je meer mogelijkheden en ik vind het eigenlijk wel zonde’. Hier laat ik de vader zijn mening omdat ik dat bij de opvoeding belangrijk vind. Een kind moet weten hoe zijn of haar ouders ergens over denken.
Dit is precies zoals ik er in de coachingsessie mee omga. Ik probeer niet kostte wat het kost een socratisch gesprek te voeren maar ik gebruik onderdelen van het socratisch gesprek. Mijn inspiratiebron hiervoor is socrates op sneakers van Elke Wiss.